Có khá nhiều người vẫn chưa hiểu chúng được vận hành thế nào cũng như nguyên lý máy phát điện. Điện được coi là phát minh vĩ đại và thay đổi hoàn toàn xã hội của loài người. Nhờ có điện, hàng loạt những bước nhảy vọt của nhân loại mới được ra đời. Làm chủ được nguồn điện, con người có thể chủ động trong mọi công việc sinh hoạt và sản xuất. Chỉ dựa vào lưới điện chung là không đủ, vì vậy máy phát điện ra đời. Đây là thiết bị hữu ích không thể thiếu trong cuộc sống và sản xuất ngày nay.
Đang xem: Nguyên lý làm việc của máy phát điện một chiều
1. Máy phát điện và nguyên lý máy phát điện nói chung
Định nghĩa máy phát điện
Máy phát điện là thiết bị không còn xa lạ gì trong cuộc sống hiện nay. Đây là thiết bị được tạo ra để chuyển đổi cơ năng thành nhiệt năng. Nguồn điện năng sinh ra từ máy phát điện được sử dụng chính làm nguồn điện dự phòng. Ngoài ra, máy phát điện cũng có khả năng hiệu chỉnh điện áp và chỉnh lưu. Có thể nói, tất cả cơ quan, xí nghiệp lớn nhỏ tới hộ gia đình đều có thể sử dụng máy phát điện. Việc tìm hiểu cấu tạo nguyên lý máy phát điện sẽ giúp chúng ta sử dụng máy một cách hiệu quả và an toàn hơn.
Cấu tạo máy phát điện
Cấu tạo máy phát điện chủ yếu gồm những thành phần sau: động cơ, hệ thống nhiên liệu, đầu phát. Động cơ sẽ sử dụng để tạo ra chuyển động quay của bộ phận phát điện. Đầu phát chính là nơi tạo ra dòng điện. Đây chính là 2 bộ phận cơ bản của mọi loại máy phát điện. Ngoài ra, các máy phát điện cũng có ổn áp, hệ thống bôi trơn, làm mát, bảng điều khiển, hệ thống xả,…
Nguyên lý máy phát điện
Nguyên lý máy phát điện xoay chiều nói chung đều dựa trên nguyên tắc cảm ứng điện từ. Cảm ứng điện từ là hiện tượng điện áp được hình hành trên một vật dẫn khi đặt trong từ trường biến thiên. Điều này được chứng minh qua thí nghiệm của nhà vật lý học Faraday. Theo thí nghiệm này được thực hiện khi nam châm hay cuộn dây quay tròn. Khi ấy, số đường sức từ của nam châm đi qua tiết diện cuộn dây sẽ biến thiên. Sự chênh lệch hiệu điện thế giữa hai đầu dây tạo ra điện tích. Dòng điện cảm ứng được sinh ra từ đó.
Trong nguyên tắc cảm ứng từ này có 2 thành phần cơ bản không thể thiếu. Chúng gồm phần cảm (roto), và phần ứng (sato). Roto thường là nam châm vĩnh cửu còn sato là cuộn dây. Sự sắp xếp phần cảm và phần ứng khác nhau sẽ cho ra những dòng điện tính chất khác nhau.
Để vận hành máy phát điện, người ta thường sử dụng xăng hoặc dầu để vận hành động cơ. Nguyên lý máy phát điện chạy xăng và nguyên lý máy phát điện diesel sẽ có những sự khác biệt nhất định. Với máy phát điện chạy xăng, xăng và không khí hoà trộn với tỉ lệ nhất định và nén lại. Trong bộ hoà khí, các tia lửa điện từ bugi sẽ đốt cháy chúng. Năng lượng được tạo ra sẽ vận hành động cơ để sinh điện.
Còn ở máy phát điện chạy dầu, dầu được phun trực tiếp với áp lực cao để có khả năng tự cháy. Đây là điểm khác nhau cơ bản giữa 2 loại máy phát điện sử dụng nhiên liệu khác nhau.
2. Nguyên lý máy phát điện 1 chiều
Máy phát điện 1 chiều hoạt động theo nguyên lý dùng nguồn điện 1 chiều có tính thuận nghịch. Máy được hoạt động khi động cơ sơ cấp bắt đầu quay phần cứng. Lúc này dây quấn quanh phần ứng cắt từ trường của cực từ, tạo ra các sức điện động cảm ứng. Khi phần ứng quay được nửa vòng, vị trí 2 thanh dẫn và phiến góp được biến đổi. Khi chúng tráo đổi vị trí, dòng điện trong thanh dẫn sẽ được đổi chiều. Còn lại, dòng điện ngoài mạch được giữ nguyên chiều.
Nguyên lý máy phát điện 1 chiều có ưu điểm lớn nhất ở tính ứng dụng đa dạng và dễ dàng điều chỉnh. Tuy nhiên, động cơ máy phát điện 1 chiều có hoạt động kém trong môi trường rung chấn lớn. Để sử dụng máy phát điện 1 chiều, người dùng cần hết sức chú ý đảm bảo vận hành an toàn.
3. Nguyên lý máy phát điện xoay chiều
Dòng điện xoay chiều được chia ra thành điện xoay chiều 1 pha và 3 pha. Dưới đây là lý thuyết máy phát điện xoay chiều và cấu tạo của chúng.
Nguyên lý máy phát điện xoay chiều 1 pha
+ Cấu tạo máy phát điện xoay chiều 1 pha
Trước khi tìm hiểu nguyên lý máy phát điện xoay chiều 1 pha, hay cùng xem qua cấu tạo của chúng trước nhé. Mọi máy phát điện áp dụng nguyên lý dòng điện cảm ứng đều gồm 2 phần: phần cảm, phần ứng. Phần cảm là nam châm, phần ứng sẽ là các khung dây hoặc cuộn dây. Vị trí của 2 bộ phận này có thể thay đổi cho nhau để điều chỉnh công suất. Điều này làm nên sự linh hoạt của các loại máy phát điện xoay chiều 1 pha.
+ Nguyên lý hoạt động của máy phát điện xoay chiều 1 pha
Máy phát điện xoay chiều 1 pha cũng hoạt động dựa trên nguyên lý máy phát điện chung. Đó là hiện tượng cảm ứng. Khi phần cảm (Roto) quay, xuất điện động sẽ xuất hiện trong mạch và biến thiên. Khi đưa suất điện động biến thiên này ra ngoài, dòng điện xoay chiều sẽ xuất hiện.
Nguyên lý máy phát điện xoay chiều 3 pha
+ Cấu tạo máy phát điện xoay chiều 3 pha
Máy phát điện xoay chiều 3 pha có cấu tạo tương đối giống máy phát điện xoay chiều 1 pha. Máy phát điện xoay chiều 3 pha cũng có sato và roto – những bộ phận không thể thiếu. Phần cảm roto được đặt cố định, tạo ra từ trường biến thiên. Phần ứng sato gồm 3 cuộn dây có kích thước, số vòng tương tự nhau. Những cuộn dây này được sắp xếp trên một vành tròn, chia vòng tròn thành 3 phần bằng nhau. Ngoài phần cảm và ứng, máy phát điện xoay chiều 3 pha còn có bộ chỉnh lưu, bộ điều chỉnh điện,…
+ Nguyên lý hoạt động của máy phát điện xoay chiều 3 pha
Nguyên lý máy phát điện xoay chiều 3 pha vẫn tuân theo nguyên lý cảm ứng điện từ. Dòng điện được sinh ra nam châm quay trong cuộn dây. Điện cực sẽ đạt lớn nhất khi cực Nam và Bắc của nam châm gần cuộn dây nhất. Dòng điện sinh ra sao mỗi nửa vòng quay sẽ có chiều ngược nhau. Điều khác biệt ở dòng điện sinh ra từ máy phát điện xoay chiều 3 pha là ở 3 cuộn dây. Dòng điện được sinh ra gồm 3 dòng điện từ mỗi cuộn dây. Vì vậy máy phát điện xoay chiều 3 pha sẽ cho công suất lớn hơn nhiều so với 1 pha.
4. Ứng dụng trong thực tế
Máy phát điện ngày càng chiếm vai trò không thể thay thế trong đời sống con người. Nắm rõ nguyên lý hoạt động của chúng là điều cần thiết. Hiểu biết về những công cụ này sẽ giúp bạn sử dụng máy phát điện hiệu quả nhất. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu được phần nào nguyên lý máy phát điện. Mong rằng những thông tin này của Vinafarm sẽ có ích cho bạn.